اصطلاحات فلسفی

  فلسفه چیست؟ این کلمه دو گونه معنا می‌شود؛ یکی تفسیر لفظی فلسفه است و این که فلسفه از نظر لفظی فارسی، عربی یا یونانی است؟ در معنای تحت اللفظی آن می‌گویند که فلسفه مصدر جعلی فیلوسوفیا است، پس فلسفه یک کلمه مرکب و یونانی است. فیلو یعنی ادامه مطلب…

  اما معنای اصطلاحی که می‌خواهیم بحث کنیم، از قدیم چنین بوده که مرادف با حکمت است، یعنی گاهی می‌گویند فلسفه و گاهی می‌گویند حکمت. در مجموع، فلسفه علمی است که انسان را آگاه به بودها و نبودها و بایدها و نبایدها می‌کند. فلسفه و یا حکمت را به دو ادامه مطلب…

  هر علمی یک موضوع و یک تعریف و یک غایت دارد. همیشه قبل از ورود در هر علم باید این سه را بررسی نماییم. چرا موضوع علم باید شناخته شود؟ چون باید معلوم شود که محور و هسته مرکزی بحث در آن علم چه چیزی است و در این میان سر چه کسی تراشیده می‌شود؟ سپس ادامه مطلب…

  در هر علمی از عوارض موضوع سخن گفته شود، عوارض یعنی چیزهایی که بر موضوع عارض می‌شود. مثلاً شما در پزشکی از عوارض بدن انسان سخن می‌گویید، در حساب از عوارض عدد سخن می‌گویید؛ جمع، ضرب، تفریق و … عوارض عدد هستند. در هندسه از عوارض کم متصل ادامه مطلب…

  حکمت نظری را به سه علم تقسیم کرده‌اند. گفته‌اند حکمت نظری یا حکمت الهی است که به آن فلسفه اولی یا علم کلی یا فلسفه علیا نیز می‌گویند. قسم دوم حکمت نظری، علوم ریاضی است که فلسفه وسطی هم به آن می‌گویند. می‌دانید چرا علوم ریاضی را ریاضیات ادامه مطلب…

  حکمت عملی بایدها و نبایدهاست و قسم اول آن علم اخلاق می‌باشد و شامل باید و نبایدهایی است که مربوط به شخص است و شخص باید انجام دهد، اما بایدها و نبایدهایی که مربوط به اجتماع است، دو گونه است: یا مربوط به اجتماع کوچک مثل خانواده یا مدرسه است که ادامه مطلب…

  آن چه که در عالم امکانی هست، در تحلیل عقلی به دو بخش تقسیم و تحلیل می‌شود: یکی وجود و یکی ماهیت. ماهیت، اندام وجود است، مثل اینکه فرض کنید شما می‌‌بینید انسان یک اندامی دارد، وجود هم یک اندامی دارد، هر جا وجود یک اندامی دارد. مثلا در انسان ادامه مطلب…

  مشترک دو قسم است : مشترک لفظی و یک مشترک معنوی. مشترک معنوی عبارت است از اینکه یک معنا مجعول و حقیقت باشد برای یک لفظ ولی مصادیقش زیاد باشد،‌ مثل انسان. انسان مشترک معنوی بین زید و عمرو و بکر و خالداست یعنی انسان یک معنا دارد، ولی ادامه مطلب…

   وجود ضعف و شدت دارد، یعنی مقول به تشکیک است. تشکیک بر دو قسم است: تشکیک عامی و تشکیک خاصی. تشکیک خاصی این است که ما به التفاوت عین ما به الاشتراک باشد. من با خدا شریک هستم در وجود، ولی خدا غیر متناهی است ، یعنی در آنی که ما با اوشریک ادامه مطلب…

  وحدت وجود چند معنا دارد که یک معنایش این است که حقیقت وجود واحد است. حقیقت وجود یک امر واحد در تمام موجودات است از حضرت حق گرفته تا هیولای اولی، همه وجود دارند منتها این وجود مقول به تشکیک است. یعنی یکی فوق ما لا یتناهی است بما لا یتناهی عده ادامه مطلب…

  مراد از ماهیت در این عبارت همان معنای اصطلاحیش نیست بلکه مراد از ماهیت یعنی ما به الشیء هو هو، این معنای لغوی ماهیت است. منظور از ماهیت در اینجا یعنی چیزی که ذات حضرت حق را هویت داده است و هویت ذات حق وجود است. حضرت حق غیر از وجود نیست ادامه مطلب…

   «الشیء ما لم یجب لم یوجد» معنایش این است که هر چیزی که موجود می‌شود در رتبه سابقه بر وجودش ، وجوب و ضرورت پیدا کرده است و الا موجود نمی‌شد. آمدن شما به اینجا که یکی از امور عالم است و امر ممکنی بوده و هست و حالا تحقق پیدا کرده است به ادامه مطلب…

  این بحث از بحثهای مهم فلسفی است. مواد ثلاث یعنی مواد سه گانه؛ مواد جمع ماده است و مواد ثلاث یعنی ماده‌های سه گانه. مقدمتاً توضیحی عرض می‌کنم: ماده گاهی در مقابل صورت استعمال می‌شود یعنی حامل استعداد. می‌گویند هر جسمی مرکب از ماده و صورت ادامه مطلب…

  بنّا علت بنا نیست، چه چیز بنا را ایجاد کرده است؟ ماده بنا . آیا بنا ماده بنا (مثل خاک)را ایجاد کرده است؟ نه. پس او چه چیز را ایجاد کرده است؟بنّا علت حرکات دستش است، این حرکات چه کار می‌کند؟ ا دست تکان می‌خورد و آجر را می‌آورد نزدیک آهن، ادامه مطلب…

  بنا بر اصاله الوجود ملاک احتیاج به علت ،‌ امکان ما هوی و امکان ذاتی نیست. چرا؟ برای اینکه ماهیت تعلقی به علت ندارد و مجعول ، ماهیت نیست،( مجعول بنا بر اصاله الوجود نه ماهیت است و نه اتصاف) مجعول بنا بر اصاله الوجود، وجود است. برای اینکه ادامه مطلب…